बर्षायाममा गरिएको खेतीपातीका कारण थाकेका किरात राईहरु हिलोमैलो पखाली घरपरिवार र आफन्तका साथ रमाइलो गरी साउन महिनाको पहिलो दिन गोरुको मासुमा टिम्बुर मिसाएर खाने गर्दछन। यसलाई साउने संक्रान्ति चाडको रुपमा मनाउदछन। पछि गोरु काट्न बन्देज भएपछि भैंसि वा राँगाको मासुमा टिम्बुर मिसाएर खाने प्रचलन बसेको हो।

बर्षामा गाँउघरमा बाढि पहिरो आउने, खोला नाला बढ्ने भएकोले र साउन देखी हिउँदको सुरुवात हुने र बाढि पहिरो रोकिने, खोला नाला घट्ने भएकोले अवत बाँचियो है भनेर साउने संक्रान्ति चाड मनाएको हो पनि भन्दछन । साउने संक्रान्तिमा बुढापाकाहरु कामबाट विसाएर घरछिमेकतिर डुलफिर गर्ने गर्दछन भने जवानहरु डाडाकाँडा घुम्ने तथा स्थानीय हाटबजार गई नाचगान गरी मनोरञ्जन गर्ने गर्दछन।

औषधिजन्य खाना

साउने संक्रान्तिको दिन लेकको टिम्बुरलाई मासुमा मसलाको रुपमा लगाई खाने चलन छ। यो खाना विशेषत किरात राईहरुले जिउ तथा पेट दुखेको वायु भरिएको बेला औषधिको रुपमा खाने प्रचलन रहेको पाइन्छ।

टिम्बुर विशेष गरि अचारको रुपमा प्रयोग गरिन्छ। टिम्बुरलाई दानाकै रुपमा होस् वा धुलो वनाएर प्रयोग गरिन्छ। यसको स्वाद तीतो, पिरो र जिब्रो पर्पराउने खालको हुन्छ। यसको गर्मी वा जाडोको दुवै समयमा प्रयोग गरिन्छ। नेपाली टिम्बुर पछिल्लो समय विश्व बजारमै लोकप्रिय बन्दै गएको छ। टिमुरले निम्न रोगहरु निको पार्दछ।

1. टिम्बुरले हिमाली क्षेत्रमा यात्रा गर्दा लेक लागेको ठिक हुन्छ।
2. टिम्बुरले दाँत दुखेको निको पार्ने, जरो निको पार्ने हुन्छ।
3. टिम्बुरले लुतो, दाद अजिर्ण, हैजा छालाका रोगहरु आदी समस्याहरुबाट मुक्ति दिन्छ।
4. टिम्बुरले आँखा कम देख्नेहरु र न्युन रक्तचाप भएका व्याक्तिलाई अचुक औषधी हुन्छ।
5. टिम्बुरले हात खुट्टा मर्किएको, टाउको दुखेको र पिनास पनि निको पार्छ।
6. टिम्बुरमा फस्पोरसको मात्रा पनि हुने भएकाले हाडको लागि फाइदाजनक हुन्छ।
7. टिम्बुरले क्यान्सरको सम्भावना कम गर्ने, पेटको जुका मार्ने र भोक लाग्ने समस्याबाट पनि मुक्ति दिन्छ।

साउने संक्रान्तिमा बिशेष टिम्बुर मिसाएको गोरुको मासुको परिकारहरु खुलाईने छ। गोरुको मासु नखानेहरुलाई कुखुराको मासु ब्यावस्था गरिने छ।

१. खानपान मेनु

संयोजक- सुम्निमा भान्सा तथा खानपान विभाग

क. स्टार्टर:

1. टिम्बुर मिसाएको गोरुको/कुखुराको भुटुवा
2. स्टान्ड्रड पेय पदार्थ (१ राउण्ड)
3. थप पेय पदार्थहरु खरिद गर्नुपर्ने ।

ख. मेन कोर्ष:

1. टिम्बुर मिसाएको गोरुको/कुखुराको तरकारी
2. राईस, औषधिजन्य साग सब्जिहरु
3. कागती, निबुवाको अचार

ग. डिर्जट:

• अम्बा/अनार/नस्पाती आदिको फलफुलहरु

घ. पेय पदार्थहरु:

1. वियर/वाईन
2. व्हिकि/आईस/पानी
3. सफ्ट ड्र्रिङ्क्स

ङ. एक्सेसोरिज:

1. थाल, बटुको, प्ल्टे
2. काँटा, चम्चा, टिस्यु
3. कोईला, स्टार्टर, चिम्टा

२. राँके खेदाउने

राँके भनेको रोगब्याधि दिने दुष्टात्मा हो भनि विस्वास गरिन्छ। साउने संक्रान्तिको बेलुकि पख, कागभलायो, कुकुरडाइनो, लुतेझार, पानीसरो, पुरेनी, गलेनी लगायतका औषधीजन्य बनस्पतिहरु अगुल्ठोमा बालेर घर वरिपरि, आँगन हुँदै दोबाटो सम्म पुराउने चलन छ। राँके खेदाउदा नाङलो ठटाउने, टिन बजाउने, ढिकि कुट्ने, घरको ढोका एक छिन बन्द गर्ने चलन छ।

औषधीजन्य बनस्पतिहरु बाल्दा, आवाज निकाल्दा यसले वातावारणमा रहेका छालाका रोगका जिवाणु नष्ट हुन्छन र हामीलाई लुतो, दाद अजिर्ण, हैजा छालाका रोगहरु लाग्दैन भन्ने बैज्ञानिक कारण रहेको छ। राँकेलाई दुष्टात्मा मानि दोबाटोमा कागती, निबुवा, अम्बा, अनार, नासपाती आदि फलफूलहरुले पुजा गरि अबदेखी हाम्रो घरबारीमा नआईज, हाम्रो रोगब्याधि सबै लैजा भनि पुजा गर्ने चलन छ।

आवश्यक सामाग्रीहरु

संयोजक- किरात धर्म संरक्षण तथा संस्कार विभाग

1. बलि रहेको अगुल्ठो।
2. नाङलो, डालो, थुम्से आदि।
3. धनुकाँड, भाला, लौरो, खुकुरी, हसियाँ, खुर्पा आदि।
4. कागभलायो, कुकुरडाइनो, लुतेझार, पानीसरो, पुरेनी, गलेनी लगायतका औषधीजन्य बनस्पतिहरु।
5. कागती, निबुवा, फलफुलहरु।

३. सुप्तुलुङखिम सहयोग संकलन

सुप्तुलुङखिम मर्मत तथा निर्माणको लागि “सुप्तुलुङखिम सहयोग संकलन डेस्क” राखिने छ । यस डेस्कबाट सुप्तुलुङ खिमको निर्माण योजनाहरु बितरण गर्दै सहयोग संकलन गर्न दाताहरुलाई अभिप्रेरित गरिने छ ।

अवश्यक सामाग्रीहरु

संयोजक- सुप्तुलुङ निर्माण तथा मर्मत विभाग

1. सहयोगदाताहरुको नामावली
2. निर्माण योजना ब्राउजर,
3. बोलकबोल फारम,
4. सहयोग रसिद

कार्यसुची २

१. बाल प्रतियोगिता तथा पुर्खा सम्मान कार्यक्रम

हङकङमा साउने संक्रान्तिको दिन बाल प्रतियोगिता तथा पुर्खा सम्मान कार्यक्रम गर्ने भनि तत्कालिन अध्यक्ष शशि मदन राईज्युले प्रस्तावना ल्याई सन २०१५ देखि साउने संक्रान्ति मनाउन थालिएको हो।

क. बाल प्रतियोगिता

किराया हङकङले साउने संक्रान्तिको समय पारेर बिशेष १८ बर्ष भन्दा मुनिका छोरा छोरीहरुलाई किरात राईहरुको भाषा, धर्म, संस्कार, संस्कृती र ईतिहास प्रति आर्कषण गराउने उदेश्यले बालबालिकाहरुलाई बृहतरुपमा भेला गराई बिभिन्न प्रतियोगिताहरु संचालन गरिनेछ।

कार्यक्रममा निम्न बाल प्रतियोगिता संचालन गरिनेछ।

1. चित्र प्रतियोगिता (उमेर 7-10)
2. लेखन प्रतियोगिता (उमेर 11-14)
3. बक्तब्य प्रतियोगिता (उमेर 15-18)

ख. पुर्खा सम्मान

साउने संक्रान्तिको दिन ६५ बर्ष भन्दा माथिका पुर्खाहरुलाई समावेश गरि पुर्खाको सम्मान दिदै साउने संक्रान्ति भोज भत्तेर खुलाई आर्शिबाद लिईने चलन राखिएको छ  वहाँहरुबाट किरात राईहरुको ईतिहास, भाषा, धर्म, संस्कार संस्कृती सम्बन्धि ज्ञानका कुराहरु, वहाँहरुले भोगेका, गरेका, जानेका कुराहरु सुन्दै, सुनाउदै लगिने छ।

२. संयोजक विभागको जिम्मेवारी

संयोजक- बाल, महिला, प्रौढ तथा अतिथि विभाग

1. ७ बर्ष देखि माथि र १८ बर्ष भन्दा मुनिका बालबालिकाहरुलाई प्रतियोगितामा सहभागि गर्नु।
2. ६५ बर्ष भन्दा माथिका आमा बाबाहरुलाई निमन्त्रणा गरि सम्मान गर्नु।
3. प्रतियोगिताको लागि आवश्यक सामाग्रीहरु तयार पार्नु ।
4. पुर्खाहरुको लागि आवश्यक्ता अनुसार फेटा र गम्छाहरुतयार पार्नु ।

३. बाल प्रतियोगिता निर्णायक समिति गठन

संयोजक- संगठन बिस्तार तथा समन्वय विभाग

क. निर्णायक समिति

प्रतियोगितालाई सफलता पुर्वक सम्पन्न गर्न निम्न निर्णायक समिति नियुक्ति गरिनेछ ।

1. चित्र प्रतियोगिता निर्णायक प्रमुख: ___________
2. लेखन प्रतियोगिता निर्णायक प्रमुख: ___________
3. बक्तब्य प्रतियोगिता निर्णायक प्रमुख: __________

जुरि (पंचायत) मा भाषिक परिष्द रहने छ ।

1. अध्यक्ष, किरात राई चाम्लिङ खाम्बातिम हङकङ
2. अध्यक्ष, दुमी किरात राई फन्सिकिम हङकङ
3. अध्यक्ष, किरात साम्पाङ राई जुम्लेखा हङकङ
4. अध्यक्ष, किरात पुमा राई तुप्खाबाङखाला हङकङ
5. अध्यक्ष, किरात राई बान्तवा खिम हङकङ
6. अध्यक्ष, थुलुङ राई सामा हङकङ
7. अध्यक्ष, किरात राई सोदेल कोयी/कोयु किम हङकङ
8. अध्यक्ष, बाहिङ किरात राई मुलुखिम हङकङ

ख. प्रतियोगिता नियम:

1. प्रतियोगिता किरात राईहरुको ईतिहास, धर्म, संस्कार, संस्कृती बारेमा हुनुपर्नेछ ।
2. उमेर भेरिफिकेशनको लागि आईडी व वर्थ सर्टिफिकेट हेरिने छ ।
3. प्रतियोगिता अंग्रेजी वा नेपाली दुवै भाषामा प्रयोग गर्न सकिने छ ।
4. प्रतियोगितामा शुद्धलेखन वा शुद्धबचन भन्दा ज्यादा विषय हेरिने छ ।
5. प्रतियोगिताका अन्तिम निर्णय निर्णायक समितिमा हुनेछ ।

४. शुल्क, पुस्कार तथा पारिश्रामिक

संयोजक- सम्पति तथा कोष–अभिवृद्धि विभाग

१८ बर्ष मुनीका केटाकेटीहरु, महिलाहरु, ६५ बर्ष माथिका बाबाआमाहरु र प्रमुख निर्णायकहरुलाई निशुल्क सहभागी गरिने छ । अन्य सहभागीहरुलाई प्रति ब्याक्ति ३०० डलर सहभागी शुल्क लिईने छ। यसमा लन्च र डिनर सहित एक राउण्ड पेय पदार्थ प्रदान गरिने छ । थप पेयपदार्थहरुमा शुल्क लिईने छ।

क. नगद पुरस्कार:

विभिन्न दाताहरुबाट सौजन्य सहयोग उठाई नगद पुरस्कारहरु राखिनेछ ।

प्रतियोगिता	प्रथम	दोस्रो	तेस्रो	सान्तवानासबैलाई
चित्र प्रतियोगिता	200	150	100	50
लेखन प्रतियोगिता	200	150	100	50
बक्तब्य प्रतियोगिता	200	150	100	50

ख. पारिश्रामिक :

निर्णायक प्रमुखहरुलाई ३०० का दरले पारिश्रामिक प्रदान गरिने छ ।

कार्यसुची ३

१. कार्यक्रम तालिका 

११:०० बजे – भेला

०१:०० बजे – लन्च

०२:०० बजे – चित्र प्रतियोगिता तथा लेखन प्रतियोगिता सुरु (१ घण्टा)

०३:०० बजे – औपचारिक कार्यक्रम सुरुवात (आशन)

०३:३० बजे – बक्तब्य प्रतियोगिता (१ घण्टा)

०४:३० बजे – पुर्खाहरुको भनाई सुन्ने (आधा घण्टा)

०५:०० बजे – पुरस्कार वितरण (आधा घण्टा)

०५:३० बजे – कार्यक्रम समापन

०६:०० बजे – भोज (१ घण्टा) – वितरण विभाग

०७:०० बजे – राँके खेदाउने (१५ मिनेट) – संस्कार विभाग

०७:१५ बजे – रमाईलो नाचगान (१ घण्टा) – संस्कृति विभाग

०८:०० बजे – फिर्ता

२. संक्षिप्त कार्य बाँडफाँड

विभाग	संक्षिप्त कार्य बाँडफाँड
संगठन बिस्तार तथा समन्वय विभाग	साउण्ड, लाईटिङ, वाटर, टेबल, कुर्सि, टेन्ट ब्यावस्थापन
सुप्तुलुङखिम निर्माण तथा मर्मत विभाग	सुप्तुलुङखिम निर्माण सहयोग संकलन, पुस्तक/पम्प्लेट वितरण
खेलकुद, संगीत तथा सहित्य विभाग	स्वंयमसेवक ब्यावस्थापन, फोटो ग्राफि, न्युज रिर्पोटिङ
कार्यलय संचालन तथा प्रचारप्रसार विभाग	सुचना, पत्रचार, निमन्त्रणा, प्रचार प्रसार, ब्याज, प्रमाणपत्र छपाई
मौलिक संकलन तथा सरसजावट विभाग	उद्घाटन गित, गितिक्यासेट, गतिविधि खाता, सरसजावट,
सम्पति तथा कोष–अभिवृद्धि विभाग	खरिद/बिक्री, आर्थिक संकलन, कोष ब्यावस्थापन
सुम्निमा भान्सा तथा खानपान विभाग	खानपान तयारी, भान्से ब्यावस्थापन, किचन सरसफाई
सिक्रिमा बितरण तथा सेवासत्कार विभाग	खानपान सजावट, बितरण, , खानपान स्थल सरसफाई
बाल, महिला, प्रौढ तथा अतिथि विभाग	फेटा, गम्छा, खादा ब्यावस्थापन तथा अतिथि स्वगत
किरात धर्म संरक्षण तथा संस्कार विभाग	थान थपना, पुजा पार्थना, उद्घाटन सामाग्री ब्यावस्थापन
शिली संकलन तथा संस्कृति विभाग	भेसभुषा, गरहगहना, गाजाबाजा तथा कलाकार ब्यावस्थापन
फोहरमैला ब्यावस्थापन तथा सरसफाई विभाग	कार्यक्रम स्थल सरसफाई, फोहरमैला ब्यावस्थापन
पारुहाङ ढुवानी तथा ओसारपसार विभाग	सर-सामाग्री ढुवानी, भण्डार, भिआईपी ओसार पसार
यातायात, रोजगार तथा ब्यावसाय विभाग	यातायात सेवा ब्यावस्थापन, ब्यावसाय तथा रोजगार
आपतकालिन सहयोग तथा सुरक्षा विभाग	सहयोग, सुरक्षा, प्राथमिक उपचार, नियन्त्रण

३. कार्यक्रमको रुपरेखा

कार्यक्रम संचालक – सचिव

1. ०३:०० बजे – आशन ग्रहण – अध्यक्ष
   1. आसन ग्रहण – प्रमुख अतिथि सबै भन्दा जेष्ठ पुर्खा (फेटा गुथाउने)
   2. आसन ग्रहण – अन्य पुर्खाहरु (फेटा गुथाउने)
2. आफ्नै ठाउँमा आसन –
   1. कुलपती,
   2. प्रमुख संरक्षक,
   3. प्रमुख सल्लाहकार,
   4. निर्णायक समिति
3. साउने संक्रान्ति, औषधिजन्य खाना, राँके खेदाउने, बालप्रतियोगिता तथा पुर्खा सम्मान बारे बारेमा – उपाध्यक्ष
4. उद्घाटन – प्रमुख अतिथि
5. उद्घाटन धुन – (सरसजावट विभाग)
6. ०३:३० बजे – बक्तब्य प्रतियोगिता
7. ०४:३० बजे – पुर्खाहरुको भनाई सुन्ने
8. ०५:०० बजे – पुरस्कार वितरण – (पुर्खाहरुबाट)
9. ०५:३० बजे – कार्यक्रम समापन – अध्यक्ष
10. भोज – (खानपान विभाग)
11. ०७:०० बजे – राँके खेदाउने – (संस्कार विभाग)
12. ०७:१५ बजे – रमाईलो नाचगान (संस्कृति विभाग)
13. ०८:०० बजे – फिर्ता

४. साउने संक्रान्तिका कार्यसुचिहरु

1. साउने संक्रान्ति बारेमा 
2. संक्रान्ति मेनु बारेमा
3. राँके खेदाउने
4. सुप्तुलुङखिम सहयोग संकलन
5. बाल प्रतियोगिता तथा पुर्खा सम्मान कार्यक्रम
6. बाल प्रतियोगिता निर्णायक समिति
7. शुल्क, पुस्कार तथा पारिश्रामिक
8. कार्यक्रम तालिका 
9. संक्षिप्त कार्य बाँडफाँड 

डाउनलोड :

1	पत्रचार	<Download>
2	साउनेसंक्राती कार्यसुची	<Download>
3	साउनेसंक्राती टिकट	<Download>

(समाप्त)