प्रस्तावकः शशि मदन राई
किराया अध्यक्ष,
(सन २०१२–१६)
१४ अक्टुबर २०१८ का दिन किराया हङकङ र भाषिक संस्थाहरुसंगको सामूहिक बैठकमा शशि मदन राईले किरात साम्पाङ राई जुम्लेखा हङकङले सन २०१६ देखि मनाउदै आईरहेको पितृपुजा र यस्को विधी विधानहरु प्रस्तुत गर्नु भएको थियो। र अब देखि संयुक्त रुपमा मनाउने प्रस्ताव राख्नु भएको थियो। यसलाई किराया हङकङ लगायत सबै भाषिक संस्थाहरुले अनुमोदन गरि अब उप्रान्त यसैलाई सबैले पितृपुजाको दिन मानि त्यसै दिन देखि हङकङमा नया अन्नबाली चलाउने र सबैलाई नया अन्नबाली खुलेको सुचना दिने निर्णय गरेको थियो।
यस दिन जोकोही किरात राईहरु सुप्तुलुङखिममा गई नया अन्नबाली ग्रहण गर्न सक्नेछ भने ऐच्छिक ब्यक्तिहरु जस्ले बंशावली लिएर आउँदछ, उनिहरुको पितृहरुलाई किराया हङकङका कुबिमिहरुले सुवाँचा प्रदान गरिदिने छ। हरेक बर्ष किराया हङकङले न्वागी पुजा गर्ने निर्णय भएको थियो। र यसको निरन्तर आयोजना गर्ने जिम्मा किरात साम्पाङ राई जुम्लेखा हङकङलाई प्रदान गरेको थियो। न्वगी गर्ने विधी विधान निम्न रहेको छ।
पितृपुजा :
किरात राईहरुले बर्षमा जाडो मौसम (उधौली) लाग्ने बेला, धान, कोदो, घैया पाक्ने वेला, सयपत्री फुल फुल्ने बेला, नया अदुवा फुल्ने बेला पितृकक्ष सफा गरि नया चामलको भात (सुवाँचा), बिभिन्न मासुहरुको मिसावट (छँरिसा), नया अदुवा र नया कोदोको जाँड बनाई पितृहरुलाई दिने चलन छ। यसलाई पितृपुजा (न्वगी) भनिन्छ। यसलाई सुवाँ हान्नु पनि भन्दछ। पितृपुजा भदौ/असोज महिनाको प्रतिपदाको सुरु दिन देखि प्रतिपदाको अन्तिम दिन (१६ दिन) भित्र कुनै दिन गरिन्छ । यतिबेला घरका मुख्य बुढापाखाहरुले पितृपुजा नगरिन्जेल नया अन्न खानु हुदैन भन्ने मान्यता राख्दछन। पितृपुजा गर्नु भनेको नया अन्नबाली चलाउनु हो र यसलाई न्वगी गर्नु पनि भन्दछ। किरात राईहरु विविध भाषी तथा विविध ठाउ अनुसार पितृपुजालाई बिभिन्न नामले पुकार्ने तथा बिभिन्न तरिकाले गर्ने चलन रहेको छ।
पितृकक्ष (सुँवाछेम):
किरात राईहरुको घरमा चुला राखेको हुन्छ । चुलाको ठिक माथि भार हुन्छ। भार भन्दा माथि भित्तापट्टि पितृकक्ष राखेको हुन्छ। पितृकक्षलाई कसैले सुँवाछेम, कसैले मछेम, कसैले मछामा भन्दछ । भाषिक राई अनुसार फरक नामले पुकारिन्छ। पितृकक्षमा एक धनुकाँड, केराको पात, सेउली, सयपत्री फुल, चामल, अदुवा, पैसा र कूबीमी बस्ने एउटा पिर्का राखेको हुन्छ। सूवाँछ्यामलाई बर्षको एकदिन पितृपुजाको दिन सफा गरि सूवाँ हान्ने (पितृपुजा) गर्ने कार्य गरिन्छ। सूवाँछ्याममा स्वभाविक मृत्यु भएर गएका पिता पुर्खाहरुको आत्मा रहेकोहुन्छ भनि बिश्वास गरिन्छ।
आवश्यक सामाग्रीहरु :
पितृ पुज्दा थान थपनाको लागि निम्न सामाग्रीहरु तयार पार्नु पर्दछ ।
- सेउली, केराको पात, दुवो र सयपत्रि फुल ।
- धनुकाँड, भाला, खुकुरी, हसियाँ, खुर्पा आदि ।
- थुम्से, डालो, नाङलो, माना, पाथि, ढुङग्रो, दुना, टपरा ।
- कासको थाल, चोखो अदुवा, धुप, दियो बत्ति, कलश ।
- नया अन्नहरु धान, मकै, कोदो, घैया, कागुनी आदि ।
- नया जाँडले भरेको चिण्डो (नया कोदो र मर्चाको मिसावट) ।
- नया चामलको भात (सूवाँचा)
- बिभिन्न मासुहरुको मिसावट (छँरिसा)
- जिउदो भाले र पोथी
मासुको मिसावट (छँरिसा) :
पहिला पितापुर्खाहरुले खाँदै ल्याएका बिभिन्न मासुहरुको मिसावट उसिनेर पकाउनु पर्दछ । सबै मासुहरुको मिसावट ल्याउन नसकेपनि जति सकिन्छ तेति ल्याई मिसाई पकाउनु पर्दछ ।
१) कुखुराको मासु, २) कालीजको मासु, ३) फिस्टाको मासु, ४) डाफेको मासु, ५) मुनालको मासु, ६) बदेलको मासु, ७) चौंरीको मासु, ८) अरनाको मासु, ९) गाईको मासु, १०) गोरुको मासु, ११) मृगको मासु, १२) घोरलको मासु, १३) थारको मासु, १४) पाहाको मासु, १५) सर्पको मासु, १६) माछाको मासु, १७) बच्छिउको मासु, १८) अरिङगलको मासु
थान सजाउने तरिका :
- अलिकति नया चामलको भात पकाउने।
- सवै खाले मासुको मिसावटहरु उसिनेर पकाउने।
- पित्रीकक्षको तल हात हतियार ठड्याएर राख्ने।
- बोट सहितको अदुवा पनि ठड्याएर राख्ने
- एउटा नाङलोमा केराको पात ओछ्याएर चामल र नया अदुवा राख्ने।
- दाया बाया टपरामा नया चामलको भात र मासुको मिसावट राख्ने।
- अगेना खन्याउन एक कठुवामा जाँड र एकपावा कठुवामा रक्सि राख्ने।
पितृ पुज्ने विधी :
पितृपुजा गर्ने दिन बुढापाका ब्यक्ति वा कुबिमिले पितृकक्ष सफा गरि नया केराको पात, सेउली, अदुवा र सयपत्री फुल चढाईदिनु पर्दछ । पितृपुजा गरेको दिन खन्ने, जोत्ने कामहरु केहिपनि गरिदैन।
- सवैभन्दा पहिले कुबीको घरमा कुबिमिले आफ्नो पितृपुजा गर्नु पर्दछ ।
- सामुहिक चुलामा पितृपुजा गर्ने भए सबैभन्दा पहिले सामुहिक पितृकक्षमा पुकार्दै सामुहिक पित्रीहरुलाई सुँवाचा प्रदान गर्नु पर्दछ।
- दोस्रोमा सबै भाषिक पितृकक्षमा भाषिक पुर्खाहरुलाई पुकार्दै सुँवाचा प्रदान गर्नु पर्दछ।
- तेस्रोमा ककस्ले ब्यक्तिगत पितृहरुलाई सुँवाचा प्रदान गर्ने हो उनिहरुको पितृहरुलाई प्रतिस्थापन पितृकक्षमा राख्दै सुँवाचा प्रदान गर्नु पर्दछ।
- पितृहरुलाई खानपान गराउँदा पहिला घरभित्रको चुलामा गएको कुलपितृहरुलाई, त्यसपछि पाछाभित्रको दाजुभाईको चुलामा गएको कुलपितृहरुलाई, अन्तिममा चुलामा आउन नसक्ने कुलपितृहरुलाई दिनु पर्दछ ।
- चुलामा आउन नसक्ने कुलपितृहरुलाई खानपान दिदा सवै जनालाई एउटै थालमा राखि ढोका बाहिर बगैंचामा राखि दिन पर्दछ।
- अन्त्यमा जुन खोलानालाका कुबिमिले पितृ पुज्दैछन सोही खोलानालाका मृत्यु भएका कुबिमिहरुलाई समेत सुवाँचा दिने चलन छ ।
पितृपुजा समापन विधी :
सबैलाई सुवाँचा दिई सके पश्चात त्याहाँ राखिएको चामल, भात र छँरिसाहरु उठाएर सुङरिमि साप्सामी पुर्काने कार्य गर्दछ ।
- घरको घरमुली र घरमुलीनीले भाले र पोथि पक्रि कुबिमिको दाँया र बाँया तिर बस्नुपर्ने छ । घर मुली तथा घर मुलीनी नभए कसै बुढापाका ब्यक्तिले समाए हुन्छ ।
- त्यसपछि कुबिमिले भाले पोथीकोको शिरमा अक्षता र अदुवा चढाई रक्सिले खन्याएर पर्छाउन लाउनु पर्दछ ।
- भाले र पोथीले १ चोटि पर्छेपछि भाले र पोथी बोक्नेले साटासाट गर्नु पर्दछ र पुन पर्छाउनु लाउनु पर्दछ ।
- भाले र पोथीले ३ चोटि पर्छिए पछि चुलामा चढाउनु पर्दछ । चुलामा चढाउदा सुवाँतिर फर्केर मरेमा राम्रो हुने मानिन्छ ।
- तेस पछि कुखुराको मासु पोली मन्साउनु पर्दछ ।
पितृ प्रार्थनाः
लौ है दाजुभाई, नरनाता हो।
लौ है पिता पुर्खाहरु हो।
अब ऋतु परिवर्तन भयो। उधौली शुरु भयो। चिसो हावा चल्न शुरु भयो। हिमाल, पहाड ठण्डी हुन थाल्यो। पशुपंक्षी, माछाहरू उधो झर्न थाल्यो। गाईबस्तु गोठहरु उधो झर्न थाल्यो।
उधौली शुरू भएछ। किरातीहरुको खुशियाली शुरू भएछ। धानका बालाहरू झुल्न थालेछ, झुलेको बाला बज्न थालेछ। पशु पंक्षीहरू नाच्दै, गाउँदै, रमाउदै, खान थालेछ । दाज्युभाई, नरनाता, छोरिचेली, कुलकुटुम्बहरूसंग भेटघाट गर्ने बेला भएछ।
घरको मुल चुल्होमा आगो बालेका छौं। पुर्खाहरूसंग आर्शिवाद लिन बसेका छौं। रैछाकुले, तयमा, खियमा पुर्खाहरुलाई सम्झेका छौं। जीवन निरन्तरताको निम्ति पित्री र प्रकृतीलाई पुकारा गरेकाछौं।
पाकेको अन्नबाली खेर नजावस। सडेर, गलेर, कुहेर नजावस। मानव, पशु पंक्षी, जनवार, माछा, बोट बिरूवाहरू मासिएर नजावस। रोग ब्याथा नलागोस। कष्टकर जीवन कसैले भोग्न नपरोस। अन्नबालीले खान पुगोस। आवश्याकता परेकाहरूलाई दिन पुगोस।
हाम्रो शाखा सन्तानहरूलाई सुब्बे फाब्बे होस। अन्नको धनी, पैसाको धनी होस। अन्नको सह सदा बनी रहोस। शाखा सन्तान फैलिएर जावोस मान सम्मान बढेर जावोस। आयु बढेर जावस। शिर सदा उच्च रहोस।
जय सुम्निमा पारुहाङ ।
खानपान मेनु :
न्वगीको लागि निम्न खानपान तयार गर्ने ।
स्टार्टर :
- सलाद
- कुखुरा/सुङगुरको भुटुवा
- चना/आलुदम भुटेको (भेज)
ड्रिङ्क्स :
- नया कोदोको जाँड
- बियर/ह्विस्की/वाईनहरु
- सफ्ट ड्रिङ्क्सहरु
मेन कोर्ष :
- कुखुराको/सुङगुरको तरकारी
- नया चामलको भात/नया कोदोको ढिँडो
- दाल/सब्जिको तरकारी
- अचारहरु
डिर्जट :
- फलफुलहरु
- चक्लेटहरु
हार्दिक आमंत्रण :
सदा बर्षझैं यस बर्ष पनि निम्न मिति समय र स्थानमा पितृपुजा आयोजना गर्न लागि रहेको जानकारी गराउदै कार्यक्रममा आई नया अन्नबाली (न्वगी) ग्रहण गरि दिनहुन हार्दिक अनुरोध गर्दछौं । यदि हजुरले पनि वा हजुरको समाजको सदस्यहरु वा दाजुभाईहरुले पनि आफ्नो पितृहरुलाई सुवाँचा दिने ईच्छा भए पितृहरुको नामावली (वंशावली) सहित बालबच्चा परिवार लिएर आई दिनहुन हार्दिक अनुरोध गर्दछौं ।
भेटीः
वंशावली सहित पितृ पुज्न आउनेहरुलाई हङकङ डलर २०० भेटी उठाउने र आतिथ्य सहभागीहरुलाई न्वगीको लागि ऐच्छिक सहयोग अनुरोध गर्दछौं ।
RSVP:
खानपान तर्जुमाको लागि उपस्थित भैदिन हुने वा नहुने जानकारी 9207 8399 वाटस्एप वा भाईबरमा खबर गरिदिनहुन हार्दिक अनुरोध गर्दछौं ।
कार्यक्रम तालिका :
१:०० बजे – भेला (बगैंचा अगाडी)
२:०० बजे – चुला तथा पितृकक्ष सरसफाई
३:०० बजे – औपचारिक कार्यक्रम
४:०० बजे – सामूहिक पितृहरुलाई पुकार्ने
५:०० बजे – ब्यक्तिगत पित्रीहरुलाई सुवाँचा
७:०० बजे – पुजा समापन/सरसफाई
८:०० बजे –फिर्ता
कार्यक्रम मिति, समय र स्थान :
मिति : १५ सेप्टेम्वर २०१९, आईतबार
समय : दिउँसो १ बजेबाट
स्थान : सुप्तुलुङ खिम
यातायात : सशुल्क बस ब्यावस्था
बस स्थान : बगैंचा अगाडि (१२ बजे)
बस सम्पर्क : ९२५४०६७९, ६१५९८६६७
आयोजकः
किरात साम्पाङ राई जुम्लेखा हङकङ ।
सम्पर्कः
९३६३४७५० (अध्यक्ष)
९२०७८३९९ (सचिव)
९१७७२३८३ (कोषाध्यक्ष)
अनुसुचि ५
औपचारिक कार्यक्रम :
- आशन ग्रहण – अध्यक्ष
- पितृपुजाबारे जानकारी –
- कुबिमिहरुलाई फेटा गुथाउने
- मन्तब्य र भनाईहरु
- औपचारिक कार्यक्रम समापन
- पितृपुजा कार्यक्रम
कार्य बाँडफाँड :
१८ सेप्टेम्वर २०१९ का दिन किरात साम्पाङ राई जुम्लेखा हङकङको बैठकले निर्णय गरेको कार्य बाँडफाँड ।
- कार्यक्रम समन्वय : (अध्यक्ष, तेज साम्पाङ)
- थानथपना, सुवाँ हान्ने, सुवाँचा, छँरिसा, नया जाँड तयार गर्ने : (कुबिमि, नारायण साम्पाङ /कुबिमि, मैत्र बान्तावा /संस्कार संयोजक, नन्द साम्पाङ)
- पोस्टर, ब्यानर, प्रचार प्रसार : (सल्लाहकार, शशि मदन साम्पाङ)
- निमन्त्रणा, पत्रचार, जनसम्पर्क : (सचिव, मनि राज साम्पाङ)
- आर्थिक ब्यावस्थापन, अर्थ संकलन : (कोषाध्यक्ष, चन्द्र कुमार साम्पाङ /आर्थिक संयोजक, धिराज साम्पाङ)
- खानपान तयार : (उपाध्यक्ष, गंगाराम साम्पाङ / भुपु अध्यक्ष, हरिचन्द्र साम्पाङ)
- खानपान बितरण : (सदस्य, रेनु साम्पाङ / तथा महिला विभाग विभाग)
- अतिथि हेरबिचार : (सदस्य, श्याम साम्पाङ /संस्कार संयोजक, नन्द साम्पाङ)
- लाईट, साउण्ड, कलाकार ब्यावस्थापन : (सहकोषाध्यक्ष, रबिचन्द्र साम्पाङ /केशव साम्पाङ)
- सरसफाई, ढुवानी ब्यावस्थापन : (सहसचिव, दिपक साम्पाङ /देउकुमार साम्पाङ)
- यातायात ब्यावस्थापन : (भुपु उपाध्यक्ष, रमेश साम्पाङ /सदस्य, कर्ण बिर साम्पाङ)
- फोटो ग्राफर : मनिचन्द्र साम्पाङ
शिर उठाउनी
कार्यक्रमको अन्तमा कूबीमी र कजेरीहरुको शिर उठाउनी गर्नु पर्दछ ।
अनुसुचि ६
डाउनलोड
| नम्बर | बिवरण | पिडिएफ | एमएस–वर्ड |
| 1 | न्वगी अनुसुची | प्रिन्ट | एडिट |
न्वगीका केही झलकहरु
(समाप्त)